• Post author:
  • Post category:ARTICLE

La thoh da i Gratia E Dkhar bad i Naphishisha Nongsiej

Ka Meghalaya ka la lah ban kiar na ka jingbun kiba ïap ha ka jingwan lynshop ba nyngkong ka khlam COVID-19. Hynrei, ka jylla kaba la lah ban pynduna ïa ka jingïabit ki briew ïa u khñiang jingpang, shen ka la sakhi ïa ka jingkiew sted kiba ïoh ïa kane ka jingpang bad kat ha ka 29 tarik u Ïaiong, ha ka jylla ki la don 16,617 ngut kiba la  bit ïa une u khñiang jingpang. Ka jingkiew sted ha ka jingïabit ïa ka jingpang bad ki jingïap ki pyni shai ba ka jingwan lynshop ba ar jong ka COVID-19 kan kham jur ban ïa kaba nyngkong. Ha kane ka kynti, ka jingpang kala sdang ban saphriang sa sha ki thaiñ nongkyndong ha kaba ki lad sumar ki dang duna. Na kiba bun ki shnong kiba la hap ban mad ïa ka jinglynshop ba ar ka dei ka Khweng kaba hap hapoh ka Bhoirymbong block ha ka distrik Ri Bhoi.   

Ki nongshong shnong ka Khweng kila sdang ban sngewthuh da ka jingduhnoh ïa ar ngut ki rangbah ba don ïa ka jingtip, ha kaba ha ka 29 tarik u Ïaiong, kila ïoh ïa ka khubor ba iwei na kiba leit sha ka ïing ïap briew ila ïoh ïa ka COVID-19. Sa hadien kumba 14 sngi, palat 130 ngut ki briew kila bit ïa kane ka jingpang, kaba dei ka jingkiew kaba sngew kyndit na ka bynta ka shnong kaba don tang 114 tylli ki longïing, kaba pynpaw ïa ka jingïabit paidbah ha ka shnong. Ka ophis jong ka District Commissioner ka la pynbna noh ïa ka Khweng bad ka shnong ba marjan, ka Liarsluid kum ka jaka ba la pyrkhing ka rung ka mih ne ka containment zone. Da ka jingïabit bun ngut ki dkhot ka COVID Committee ka shnong ïa kane ka jingpang, kine ki ar tylli ki shnong mardor kila thaw ïa ka Joint Committee ba 10 ngut ki dkhot ban teh lakam ïa u khñiang jingpang. 

Da ka jinglah ban don ka jingïabit para briew ïa kane ka jingpang ha ka shnong ka thaw, ka Committee da ka jingïatreilang bad ka Community Health Centre (CHC) ha Bhoirymbong kala rai ban kyrpad ïa baroh ki longïing ban shong pynkyrpang noh la ka jong bad ban ym ïakhleh bad kiwei ha ka por ban buh da ka tnad ka koit ka khiah. Ka committee kala pynthikna ba ïa ki jingtip ba dei halor u khñiang jingpang, ki dak ki shin, ki lad jingïada bad rukom leh ba dei ban bud ba la ai sha ki briew. Ban kiar na kano kano ka jingsngew kulmar jingmut, ka committee kala kyntu ïa ki nongshong shnong ban ym ngeit ïa ki khubor hamsaïa ba ïoh na ki tyllong bym lah ban shaniah. Ka jingpynbna ba man ka sngi bad ki jingleit jngoh ba tista sha ka shnong kila ïarap ban pynïoh jingsumar ïa kiba ïoh ïa ka COVID kiba pyni ïa ki dak ki shin jong ka jingpang.  

Namar ba ka jingleh test paidbah ka long kaba kongsan ban khmih bad pynduna ïa ka jingpur u khñiang jingpang, ka COVID Committee ryngkat bad ka CHC, kala pynlong ïa ka jingleh test bala tip kum ka point-of-care testing ha madan Liarsluid. Ka jingwan bun ngut ki briew na ka shnong Khweng bad Liarsluid da ka mon sngewbha kala ïarap ban ithuh kham kloi ïa ki longïing ba shah ktah ha u khñiang jingpang. Palat 1000 ngut ki nongshong shnong ba kynthup ïa ki khynnah ba dang khie samla bad ki khynnah rit kila don bynta ha kane ka jingleh test. Da ka jingleh test ba khah khah bad ka jingwad ïa kiba la ïakynduh ïa kiba don ïa ka jingpang, ïa ka jingithuh ïa ki briew ba la ngat ha ka jingpang, ïa kito kiba la ïakynduh pateng bad ïa ka jingshong pynkyrpang la lah ban leh. Ïa kito kiba la ïakynduh pateng ne ki secondary contact la pynkyrpang hashwa ba kin ïakynduh sa ïa kiwei pat, bad kane kala ïada shuh shuh na ka jingpur u khñiang jingpang.  

Ïa ki briew ba la ïoh ïa ka COVID-19 la ai jingmut ban shong pynkyrpang ha la ïing na ka daw jong ka jingbymdon ki COVID care centre bad ka quarantine centre ha Bhoirymbong cluster. Ka jingpyndonkam ïa ka community hall kum ka jaka pynkyrpang ne ka quarantine centre ha ka jingwan lynshop ba nyngkong kala sangeh noh namar ba kam biang ki jingdonkam bad kam biang ka jingkyrshan pisa ban pynïaid ïa kine ki centre. Ha ki katto katne ki khep, ïa ki ïing briew la pynkylla sha ki kamra pynkyrpang bad ïa ki dkhot ka longïing kibym shym la ïabit ïa ka jingpang la pynkynriah sha ki ïing jong ki bahaïing kibym don ïa u khñiang jingpang. Ka jingpynkyrpang ha la ïing kala long ka jingeh bakhraw bha namar bun ki longïing  ki ïasahlang ha ki ïing barit, ki ïa pyndonkamlang ïa ka kamra shetja, kamra sum bad paiñkhana kaba buh jingeh ba kin pynjngai iwei na iwei. Watla ka jingpynkyrpang ha la ïing kala ïarap ban khanglad ïa ka jingsaphriang ka jingpang sha kiwei ki longïing, hynrei kala don pat ka jingsaphriang ka jingpang ha ki longïing longsem, ha kaba don ki jingjia ba baroh shi ïing ki ïabit ïa u khñiang jingpang hapoh katto katne sngi. 

Ban teh lakam ïa ka jingsaphriang, ha ka jingïalang pyrkhat kam ka NESFAS (North East Slow Food and Agrobiodiversity Society) bad ka COVID Committee, la mynjur ba ka long kaba kongsan ban buh ïa ka jaka pynkyrpang. Ka NESFAS-REC (Rural Electrification Corporation) Foundation bad ka CHC kila kyrshan ïa ka jingbuh ïa ki quarantine centre ha ka Khweng Community Hall, Khweng Lower and Primary School bad ha Liarsluid LP School kiba don 40 jingthiah. Ïa ki jingdonkam ba kongsan kum ka jingshai bording, jingthiah, musari, um, jaka leit bar bad ka bam la pynbeit. Ka NESFAS ka pynbiang ïa ka committee  da ki Personal Protective Equipments (PPE), bad ïa saw tylli ki portable oxygen concentrator la ai sha ka CHC lada jia ba donkam kyrkieh. Ïa ka jingleh test paidbah la pynlong ha kaba ïa 18 ngut ki briew la shem ba ki don ïa u khñiang jingpang bad la pynkynriah ïa ki sha ka jaka pynkyrpang, ba khmih da i Dr. T. Sutnga, Medical and Health Officer, CHC, Bhoirymbong. U Bah Diengdoh ula ong “ka jingïoh thymmai ïa ka jingpang kala hiar bha mar ïa pynkynriah ïa ki briew sha ka quarantine centre,” da kaba ai jingmut ba ka jingpynkyrpang ha ki quarantine centre ryngkat bad kiwei ki lad ki treikam ha ka jingteh lakam ïa ka jingpur ka jingpang.

Village COVID-19 response team
ka kynhun iakhun ia ka khlam COVID-19 ha Khweng bad Liarsluid

Ka jingpynbna ïa ka thaiñ kum ka containment zone ka ïatyngkhuh ruh bad u bnai bet bad ki nongshong shnong kila khuslai namar ba ki shaniah ha ka kam rep. Ïa ki lad kamai la ktah bad ka jingshngaiñ ha ka jingdon ka bam ka don ha ka jingma bad ki nongshong shnong ki khuslai kumno ban pyndap ïa la ki jingdonkam. Ban weng ïa kane ka jingeh, ka Committee ka la ithuh ïa ki longïing kiba lah ban shah ktah jur bha ha ka khlam. Ki longïing ha ka shnong kila wan shakhmat ban kyrshan ïa kito kiba don ha ka jingeh namar ba kim ïoh leit trei shuh. U MLA, u Bah George Bakyntiewlang Lyngdoh (Umroi Constituency), u MDC, ki shnong ba marjan, ki nonglehbha, ki seng kum ka World Vision kila kyrshan jingïarap sha kine ki shnong da ki marbam mardih ha kum kane ka por ba hap shong pynkyrpang. U Bah George ula ïadon bynta ha kiba bun ki jingïalang jong ka kynhun COVID bad ka tnad ka koit ka khiah kiba la shim ïa ki rai ba kongsan ban teh lakam ïa ka jingsaphriang ka khlam. 

Kine ki jingtrei shitom kila seisoh bad ïa ka shnong la pynkylla biang sha ka green zone ha kaba ym shym la don shuh ba don ïa u khniang jingpang kat ha ka 8 tarik u Jylliew, 2021. Ha ka shnong la don 137 ngut kiba la ïoh ïa u khñiang jingpang bad iwei iba la khlad. U Bah Anestar Diengdoh, u secretary ka Khweng bad u dkhot ka COVID Committee ula ong, “ka jingkiew ha kaba sdang jong kiba ïoh ïa ka jingpang kala pynkhuslai ia ngi. Hynrei ka COVID Committee kala kut jingmut ban jop ïa u khñiang jingpang bad ki rai ba kongsan bad ki sienjam ba la shim kila treikam.”  

Ka jingïohi ïa ka jinglah ban wan lynshop biang ha ka sien balai, ka COVID-19 Committee ba la ïoh jingithuh ïa ki jingtrei jong ka da ka ophis ka District Commissioner, kala ai jingmut ba dei ban pynsngewthuh paidbah halor ka jingai tika ban weng ïa ki jingtip ba bakla halor ka tika bad ki khana hamsaïa kiba pynartatien ïa ki briew ban shim tika ha ki shnong nongkyndong. Mar shiteng na ka jingdon ki briew ba la rangbah (45 snem shaneng) ha Khweng kila shim ïa ka tika hashwa kane ka jingjia. La shem ba kito kiba la dep shim ïa ka tika kila koit kham kloi bad ki dak ki shin ka jingpang ruh ki kham duna. Ka Committee kala kyntu ba man ki shnong ki dei ban don ïa ka quarantine centre namar ka jingpynkyrpang ha la ïing kan buh jingeh bad kan noh synñiang pynban sha ka jingkiew kiba ïoh ïa ka COVID-19. Nalor ki jingpyrshang ban pynbiang ïa ki jingdonkam ha ki kyrdan ba ha trai, ki jingshem ki pyni ba ka don ka jingjynjar ban ïoh ïa ka bam ba biang bad la ïawer ïa ki shnong ban pyrkhat ïa ki sienjam ban pynkhlaiñ ïa ka jingdon ka bam. Kane ka lah ban sdang da kaba wanrah ïa ka jingleh ba naduh hyndai ban buh lypa ïa ki jingdonkam na ka bynta ki por ba donkam kyrkieh bad ban pynkhlaiñ ïa ka rukom don ka bam tynrai bad ban pynbun ïa ka jingmih jong ki. 

Ban pynïaid kam ha ka por khlam ka lah ban long kaba eh na ka bynta kano kano ka bor shnong, khamtam haba duna bha ki lad jingpynkhreh bad bym don ka jinghikai lypa bad bym biang ki jingdonakm ne ki jingtei ban teh lakam ïa ka khlam. La katta ruh, ki bor shnong da ki rukom ba trei hi ki briew bad ka shnong kila lah ban leh eiei ban weng ïa ki jingeh.  Ka jingmad ha Khweng bad Liarsluid ban ïakhun ïa ka COVID-19 kala long ka jingbtin lynti bad jingbuh dak ïa ki shnong halor kumno ban leh haba wan ki jingeh. Haba ka jylla kala kham pynjur ïa ki jingpyrshang ban ai jingsumar kaba bha, ka sorkar ka lah ban pynkhlaiñ ïa ki bor shnong bad pynlong ïa ki kiba don bynta ha ka jingshim rai ban jop ïa ki jingeh ha ka jingïakhun pyrshah ïa ka khlam. 

Leave a Reply